وظیفه دستگاه گردش خون چیست؟
همان طور که گفته شد دستگاه گردش خون در انتقال مواد نقش دارد. به واسطه عملکرد دستگاه گردش خون مواد غذایی لازم به سلول ها رسیده و مواد زائد سلول از آنها دور می شود. از طرف دیگر اکسیژن مورد نیاز سلول تامین شده و دی اکسید کربن از بدن جمع می شود.
اجزا دستگاه گردش خون کدام اند؟
دستگاه گردش خون از سه بخش قلب، رگ ها شامل سرخرگ، سیاهرگ ، مویرگ و خون تشکیل شده است.
نقش قلب در گردش خون چیست؟
قلب اندامی است در قفسه سینه که در مجاورت شش ها قرار گرفته و به سمت چپ بدن تمایل دارد و همانند یک تلمبه خون را در رگ ها پمپ می کند تا انرژی لازم را برای حرکت خون در رگ ها فراهم سازد و خون بتواند در سرتاسر بدن گردش یابد. قلب یک انسان به طور متوسط به اندازه مشت گره کرده فرد است و در یک فرد بالغ حدود ۳۰۰ گرم وزن دارد.
ساختمان قلب انسان:
ساختار قلب در انسان ۴ حفره ای است. دو حفره کوچک به نام دهلیز در بالا و دو حفره بزرگ به نام بطن در پایین قرار دارند. دهلیز و بطن به تر تیب با اصطلاح Atrium و Ventricle در انگلیسی نامیده می شوند. ساختمان قلب از ۳ نوع بافت پیوندی، ماهیچه ای و پوششی تشکیل شده است.
- بافت پیوندی خارجی ترین لایه قلب است و آبشامه نام دارد که دو لایه بوده و در بین آن مایه آبشامه قرار گرفته است. وظیفه آبشامه حفاظت از قلب و تسهیل حرکت قلب است.
- بافت ماهیچه ای از نوع غیر ارادی بوده و بیش ترین حجم قلب را تشکیل میدهد تا انرژی لازم را برای ضربان قلب فراهم سازد.
- داخلی ترین لایه قلب از بافت پوششی تشکیل شده است و مستقیما با خون در ارتباط است.
در قلب ۴ دریچه از جنس بافت پوششی وجود دارد.
انواع دریچه های قلب:
دریچه دهلیزی – بطنی:
در ساختار قلب دو نوع دریچه دهلیزی بطنی وجود دارد که عبارتند از:
- دریچه میترال یا ذو لختی
- دریچه سه لختی
دریچه های سینی:
در ساختار قلب دو نوع دریچه سینی وجود دارد که عبارتند از:
- دریچه سینی آئورتی
- دریچه سینی ششی
دریجه میترال چیست و چه نقشی دارد؟
میترال یا دو لختی دریچه ای است دو قسمتی که بین دهلیز و بطن چپ قرار دارد و در زمان انقباض بطن ها از برگشت خون روشن به دهلیز چپ جلوگیری می کند.
دریچه سه لختی چیست و چه نقشی دارد؟
سه لختی دریچه ای است سه قسمتی که بین دهلیز و بطن راست قرار دارد و در زمان انقباض بطن ها از برگشت خون تیره به دهلیز راست جلوگیری می کند.
دریچه سینی آئورتی چیست و چه نقشی دارد؟
در بطن چپ و ابتدای سرخرگ آئورتی، دریچه ای سه قسمتی به نام سینی آئورتی قرار دارد که در زمان استراحت بطن ها از برگشت خون روشن به بطن چپ جلوگیری می کند.
دریچه سینی ششی چیست و چه نقشی دارد؟
در بطن راست و ابتدای سرخرگ ششی دریچه ای سه قسمتی به نام سینی ششی قرار دارد که در زمان استراحت بطن ها از برگشت خون تیره به بطن راست جلوگیری می کند.
سرخرگ چیست؟
سرخرگ یکی از عروق دستگاه گردش خون است که خون را از بطن های قلب خارج کرده و به بافت های بدن می برد. دو نوع سرخرگ آئورت و ششی در بدن وجود دارد که به ترتیب حاوی خون روشن اکسیژن دار و خون تیره دی اکسید کربن دار هستند.
قطر دیواره و خاصیت ارتجاعی در سرخرگ زیاد است بنابراین به راحتی فشار خون را تحمل می کند و پاره نمی شود.
سیاهرگ چیست؟
سیاهرگ یکی از عروق دستگاه گردش خون است که خون را از بافت ها به دهلیز قلب باز می گرداند. سیاهرگ های ششی خون روشن و سیاهرگ های گردش خون بزرگ خون تیره دارند.
سیاهرگ ها ضخامت دیواره و خاصیت ارتجاعی کمتری دارند بنابراین نسبت به سرخرگ گشاد تر بوده و خون زیادی در آنها ذخیره می شود. در ساختار سیاهرگ های پاها دریچه هایی وجود دارد که به جریان یک طرفه خون به سمت قلب کمک می کند.
مویرگ چیست؟
مویرگ یکی از عروق دستگاه گردش خون است که وظیفه مبادله مواد و گازها را در بافت ها و سلولها بر عهده دارد و سرخرگ ها را به سیاهرگ ها مرتبط می سازند. ساختار مویرگ متناسب با عملکرد آن از یک لایه نازک بافت پوششی است.
گردش خون بزرگ یا سیستمیک چیست؟
یکی از دو نوع مسیر گردش خون، گردش خون بزرگ می باشد که از بطن چپ شروع و به دهلیز راست ختم می شود. در این مسیر خون روشن اکسیژن دار از بطن چپ وارد سرخرگ آئورت شده تا به بافت ها برسد. در بافت ها مبادله مواد و گازها صورت گرفته و رنگ خون ناشی از تجمع دی اکسید کربن تیره می شود. هم اکنون، خون تیره از طریق سیاهرگ به دهلیز راست بازگردانده می شود.
گردش خون کوچک یا ششی چیست؟
مسیری از گردش خون در بدن انسان است که از بطن راست شروع و به دهلیز چپ ختم می شود. در گردش خون کوچک خون تیره دی اکسید کربن دار به خون روشن اکسیژن دار تبدیل می شود. سرخرگ ششی خون تیره را از بطن راست به شش ها می بردو پس از مبادله گازی، خون روشن اکسیژن دار از طریق سیاهرگ ششی به دهلیز چپ وارد می شود.
قلب انسان چگونه کار می کند؟
قلب در هر ضربان خود دارای دو مرحله انقباض به نام سیستول و یک مرحله استراحت به نام دیاستول است که ۰٫۸ ثانیه طول می کشد. به همین دلیل قلب یک فرد بالغ به طور متوسز ۷۲ بار در دقیقه ضربان دارد.
در سیستول دهلیزها منقبض شده و خون را وارد بطن می کنند سپس انقباض بطن ها شروع شده و خون از طریق سرخرگ آئورتی و ششی وارد گردش خون بزرگ و کوچک می شود.
در دیاستول دهلیز و بطن در حال استراحت اند و خون برگشتی از سیاهرگ ها وارد دهلیزها می شود.